Ustav Republike Crne Gore

"Službeni list RCG" br. 48/92

PRVI DIO OSNOVNE ODREDBE DRUGI DIO SLOBODE I PRAVA 1. Lične slobode i prava 2. Političke slobode i prava 3. Ekonomske, socijalne i kulturne slobode i prava 4. Lokalna samouprava 5. Posebna prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa

TREĆI DIO UREĐENJE VLASTI 1. Skupština 2. Predsjednik Republike 3. Vlada 4. Sudstvo i državni tužilac ČETVRTI DIO USTAVNOST I ZAKONITOST PETI DIO PROMJENA USTAVA ŠESTI DIO ZAVRŠNE ODREDBE

PRVI DIO

OSNOVNE ODREDBE

Država

Član 1

Crna Gora je demokratska, socijalna i ekološka država.

Crna Gora je republika.

Crna Gora je članica Savezne Republike Jugoslavije.

Suverenost

Član 2

Crna Gora je suverena u pitanjima koja nije prenijela u nadležnost Savezne Republike Jugoslavije.

Suverenost pripada građanima.

Građani ostvaruju vlast neposredno i preko slobodno izabranih predstavnika.

O promjeni državnog statusa, oblika vladavine i promjeni granice ne može se odlučivati bez prethodno sprovedenog referenduma građana.

Demokratija

Član 3

Ne može se uspostaviti niti priznati vlast koja ne proističe iz slobodno izražene volje građana.

Vladavina prava

Član 4

Država počiva na vladavini prava.

Vlast je vezana Ustavom i zakonom.

Podjela vlasti

Član 5

Vlast u Crnoj Gori uređuje se po načelu podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku.

Zakonodavnu vlast vrši Skupština, izvršnu vlast Vlada, a sudsku vlast sudovi.

Crnu Goru predstavlja predsjednik Republike.

Ustavnost i zakonitost štiti Ustavni sud.

Državni simboli

Član 6

Crna Gora ima grb, zastavu i himnu.

Glavni grad
Prestonica

Član 7

Glavni grad Crne Gore je Podgorica.

Prestonica Crne Gore je Cetinje.

Teritorija

Član 8

Teritorija Crne Gore je jedinstvena i neotuđiva.

Crna Gora se teritorijalno organizuje u opštine.

Jezik i pismo

Član 9

U Crnoj Gori u službenoj upotrebi je Crnogorski jezik ijekavskog izgovora.

Ravnopravno je ćiriličko i latiničko pismo.

U opštinama u kojima većinu ili značajan dio stanovništva čine pripadnici nacionalnih i etničkih grupa u službenoj upotrebi su i njihovi jezici i pisma.

Državljanstvo

Član 10

U Crnoj Gori postoji crnogorsko državljanstvo.

Niko ne može biti lišen crnogorskog državljanstva, niti prava da promijeni to državljanstvo.

Vjeroispovijesti

Član 11

Pravoslavna crkva, Islamska vjerska zajednica, Rimokatolička crkva i druge vjeroispovijesti su odvojene od države.

Vjeroispovijesti su ravnopravne i slobodne u vršenju vjerskih obreda i vjerskih poslova.

Vjeroispovijesti samostalno uređuju svoju unutrašnju organizaciju i vjerske poslove, u granicama pravnog poretka.

Država materijalno pomaže vjeroispovijesti.

Zakonodavstvo

Član 12

Zakonom se, u skladu sa ustavom uređuju:

1) način ostvarivanja sloboda i prava ako je to neophodno za njihovo ostvarivanje;

2) način osnivanja, organizacija i nadležnost organa vlasti i postupak pred tim organima ako je to neophodno za njihovo funkcionisanje;

3) sistem lokalne samouprave;

4) druga pitanja od interesa za Republiku.

Granice sloboda

Član 13

U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno.

Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona.

Javni funkcioner obavezan je da savjesno i čestito obavlja funkciju i odgovoran je za to.

DRUGI DIO

SLOBODE I PRAVA

Osnov

Član 14

Slobode i prava ostvaruju se na osnovu ustava.

Sloboda i jednakost

Član 15

Građani su slobodni i jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Svi su pred zakonom jednaki.

Nepovredivost

Član 16

Slobode i prava su nepovredivi.

Svako je obavezan da poštuje slobode i prava drugih.

Zloupotreba sloboda i prava protivustavna je i kažnjiva.

Zaštita

Pravo žalbe

Član 17

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih sloboda i prava u zakonom utvrđenom postupku.

Svakome se jamči pravo na žalbu ili drugo pravno sredstvo protiv odluke kojom se rješava o njegovom pravu ili na zakonu zasnovanom interesu.

Pravna pomoć

Član 18

Svako ima pravo na pravnu pomoć.

Pravnu pomoć pružaju advokatura, kao samostalna i nezavisna služba i druge službe.

Životna sredina

Član 19

Svako ima pravo na zdravu životnu sredinu i na blagovremeno i potpuno obavještavanje o njenom stanju.

Svako je obavezan da čuva i unapređuje životnu sredinu.

1. Lične slobode i prava

Nepovredivost ličnosti

Član 20

Jamči se nepovredivost fizičkog i psihičkog integriteta čovjeka, njegove privatnosti i ličnih prava.

Jamči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka.

Smrtna kazna

Član 21

Život čovjeka je neprikosnoven.

Smrtna kazna može se propisati i izreći samo za najteže oblike teških krivičnih djela.

Lišenje slobode

Član 22

Svako ima pravo na ličnu slobodu.

Lice lišeno slobode mora odmah biti obaviješteno, na svom jeziku ili na jeziku koji razumije, o razlozima lišenja slobode.

Lice lišeno slobode istovremeno mora biti upoznato da nije dužno ništa da izjavi.

Na zahtjev lica lišenog slobode organ je dužan da o lišenju slobode odmah obavijesti njegove najbliže.

Lice lišeno slobode ima pravo da njegovom saslušavanju prisustvuje branilac koga izabere.

Nezakonito lišavanje slobode je kažnjivo.

Pritvor

Član 23

Lice za koje postoji osnovana sumnja da je izvršilo krivično djelo može, na osnovu odluke nadležnog suda, biti pritvoreno i zadržano u pritvoru, samo ako je to neophodno radi vođenja krivičnog postupka.

Pritvorenom licu mora se uručiti obrazloženo rješenje u času pritvaranja ili najdocnije u roku od 24 časa od pritvaranja. Protiv ovog rješenja to lice ima pravo žalbe, o kojoj sud odlučuje o roku od 48 časova.

Trajanje pritvora mora biti svedeno na najkraće vrijeme.

Pritvor može trajati po odluci prvostepenog suda najduže tri mjeseca od dana pritvaranja. Ovaj rok se može odlukom višeg suda produžiti još za tri mjeseca. Ako se do isteka tih rokova ne podigne optužnica, okrivljeni se pušta na slobodu.

Pritvor maloljetnika ne može trajati duže od 60 dana.

Poštovanje ličnosti
Zaštita fizičkog integriteta

Član 24

Jamči se poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u krivičnom i svakom drugom postupku, u slučaju lišenja, odnosno ograničenja slobode i za vrijeme izvršavanja kazne.

Zabranjeno je i kažnjivo svako nasilje nad licem koje je lišeno slobode, odnosno kojem je sloboda ograničena, kao i svako iznuđivanje priznanja i izjava.

Niko ne smije biti podvrgnut mučenju, ponižavajućem kažnjavanju i postupanju.

Zabranjeno je vršiti na čovjeku, bez njegove dozvole, medicinske i druge oglede.

Načelo zakonitosti
Naknada štete
Pravo na odbranu

Član 25

Niko ne može biti kažnjen za djelo koje, prije nego što je učinjeno, nije bilo predviđeno zakonom ili propisom zasnovanom na zakonu kao kažnjivo djelo, niti mu se može izreći kazna koja za to djelo nije bila predviđena.

Krivična djela i krivične sankcije određuju se zakonom.

Niko ne može biti smatran krivim za krivično djelo dok to ne bude utvrđeno pravosnažnom odlukom suda.

Lice koje je neosnovano lišeno slobode ili je neosnovano osuđeno ima pravo na naknadu štete od države.

Svakome se jamči pravo na odbranu i pravo da uzme branioca pred sudom ili drugim organom nadležnim za vođenje postupka.

Blaži zakon

Član 26

Krivična i druga kažnjiva djela utvrđuju se i kazne za njih izriču po zakonu ili propisu zasnovanom na zakonu koji je važio u vrijeme izvršenja djela, osim ako je novi zakon ili propis zasnovan na zakonu blaži za učinioca.

Ne bis in idem

Član 27

Niko ne može dva puta odgovarati za isto kažnjivo djelo.

Kretanje i nastanjivanje

Član 28

Građaninu se jamči sloboda kretanja i nastanjivanja.

Sloboda kretanja i nastanjivanja može se ograničiti samo ako je to neophodno za vođenje krivičnog postupka, sprečavanje širenja zaraznih bolesti ili za odbranu Savezne Republike Jugoslavije.

Stan

Član 29

Stan je nepovrediv.

Službeno lice smije ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog držaoca i u njima vršiti pretres na osnovu odluke suda.

Pretres se vrši u prisustvu dva svjedoka.

Službeno lice smije ući u tuđi stan ili druge prostorije i bez odluke suda i vršiti pretres bez prisustva svjedoka ako je to neophodno radi neposrednog hvatanja učinioca krivičnog djela ili radi spasavanja ljudi i imovine.

Tajna pisma

Član 30

Tajna pisma i drugih sredstava opštenja je nepovrediva.

Od načela nepovredivosti tajne pisma i drugih sredstava opštenja može se odstupiti na osnovu odluke suda ako je to neophodno za vođenje krivičnog postupka ili za odbranu Savezne Republike Jugoslavije.

Podaci o ličnosti

Član 31

Jamči se zaštita podataka o ličnosti.

Zabranjena je upotreba podataka o ličnosti van namjene za koju su prikupljeni.

Svako ima pravo da bude upoznat sa prikupljenim podacima o ličnosti koji se na njega odnose, kao i pravo na sudsku zaštitu u slučaju njihove zloupotrebe.

2. Političke slobode i prava

Biračko pravo

Član 32

Građanin Crne Gore koji je navršio 18 godina života ima pravo da bira i da bude biran.

Biračko pravo se ostvaruje na izborima.

Biračko pravo je opšte i jednako.

Izbori su slobodni i neposredni, a glasanje je tajno.

Inicijativa, predstavka i peticija

Član 33

Svako ima pravo da pokrene inicijativu, podnese predstavku, peticiju ili predlog državnom organu i da dobije odgovor.

Niko ne može biti pozvan na odgovornost, niti trpjeti druge štetne posljedice zbog stavova iznijetih u inicijativi, predstavci, peticiji ili predlogu, osim ako je time učinio krivično djelo.

Slobode čovjeka

Član 34

Jamči se sloboda ubjeđenja i savjesti.

Jamči se sloboda misli i javnog izražavanja mišljenja, sloboda vjerovanja, javnog ili privatnog ispovijedanja vjere kao i sloboda izražavanja nacionalne pripadnosti, kulture i upotrebe svog jezika i pisma.

Niko nije obavezan da se izjašnjava o svom mišljenju, vjeri i nacionalnoj pripadnosti.

Sloboda štampe

Član 35

Jamči se sloboda štampe i drugih vidova javnog obavještavanja.

Građani imaju pravo da u sredstvima javnog obavještavanja izražavaju i objavljuju svoja mišljenja.

Izdavanje novina i javno obavještavanje drugim sredstvima dostupno je svima, bez odobrenja, uz upis kod nadležnog organa.

Radio-difuzni sistem uređuje se zakonom.

Odgovor, ispravka, naknada štete

Član 36

Jamči se pravo na odgovor i pravo na ispravku objavljenog netačnog podatka ili obavještenja, kao i pravo na naknadu štete prouzrokovane objavljivanjem netačnog podatka ili obavještenja.

Cenzura štampe
Rasturanje štampe

Član 37

Zabranjena je cenzura štampe i drugih vidova javnog obavještavanja.

Niko ne može spriječiti rasturanje štampe i širenje drugih obavještenja, osim ako se odlukom suda utvrdi da se njima poziva na nasilno rušenje ustavnog poretka, narušavanje teritorijalne cjelokupnosti Crne Gore i Savezne Republike Jugoslavije, kršenje zajamčenih sloboda i prava, ili izaziva nacionalna, rasna ili vjerska mržnja i netrpeljivost.

Sloboda govora

Član 38

Jamči se sloboda govora i javnog istupanja.

Sloboda zbora

Član 39

Građanima se jamči sloboda zbora i drugog mirnog okupljanja, bez odobrenja, uz prethodnu prijavu nadležnom organu.

Sloboda zbora i drugog mirnog okupljanja građana može se privremeno ograničiti odlukom nadležnog organa radi sprečavanja ugrožavanja zdravlja i morala ili radi bezbjednosti ljudi i imovine.

Sloboda udruživanja

Član 40

Građanima se jamči sloboda političkog, sindikalnog i drugog udruživanja i djelovanja, bez odobrenja, uz upis kod nadležnog organa.

Država pomaže politička, sindikalna i druga udruženja, kad za to postoji javni interes.

Zabrana organizovanja

Član 41

Zabranjeno je političko organizovanje u državnim organima.

Profesionalni pripadnici policije ne mogu biti članovi političkih stranaka.

Sudije, sudije Ustavnog suda i državni tužilac ne mogu biti članovi organa političkih stranaka.

Tajne i paravojne organizacije

Član 42

Zabranjeno je djelovanje političkih, sindikalnih i drugih organizacija koje je usmjereno na nasilno rušenje ustavnog poretka, narušavanje teritorijalne cjelokupnosti Crne Gore i Savezne Republike Jugoslavije, kršenje zajamčenih sloboda i prava čovjeka i građanina ili izazivanje nacionalne, rasne, vjerske i druge mržnje ili netrpeljivosti.

Zabranjeno je osnivanje tajnih organizacija i neregularnih vojski.

Neravnopravnost i netrpeljivost

Član 43

Protivustavno je i kažnjivo svako izazivanje i podsticanje nacionalne, rasne, vjerske i druge neravnopravnosti, kao i izazivanje i raspirivanje nacionalne, rasne, vjerske i druge mržnje ili netrpeljivosti.

Građani i međunarodne organizacije

Član 44

Građani imaju pravo učešća u regionalnim i međunarodnim nevladinim organizacijama.

Građani imaju pravo obraćanja međunarodnim institucijama radi zaštite svojih sloboda i prava zajamčenih Ustavom.

3. Ekonomske, socijalne i kulturne slobode i prava

Svojina

Član 45

Jamči se pravo svojine.

Niko ne može biti lišen prava svojine niti mu se pravo svojine može ograničiti, osim kada to zahtijeva javni interes utvrđen zakonom ili na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne.

Nasleđivanje

Član 46

Jamči se pravo nasleđivanja.

Privređivanje i preduzetništvo

Član 47

Jamči se sloboda privređivanja i sloboda preduzetništva.

Zabranjeni su svaki akt i radnja kojima se stvara ili podstiče monopolski položaj i sprečava tržišno privređivanje.

Ograničavanje svojine i privređivanja

Član 48

Pravo svojine i sloboda privređivanja mogu se ograničiti zakonom, odnosno uredbom sa zakonskom snagom, za vrijeme vanrednog stanja, neposredne ratne opasnosti ili ratnog stanja.

Porezi

Član 49

Svako je obavezan da plaća poreze i druge dažbine.

Autorska prava

Član 50

Jamči se sloboda stvaranja i objavljivanja naučnih i umjetničkih djela, naučnih otkrića i tehničkih izuma a njihovim stvaraocima moralna i imovinska prava.

Opšta opasnost

Član 51

Svako je obavezan da učestvuje u sprečavanju i otklanjanju opšte opasnosti.

Pravo na rad

Član 52

Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti.

Zabranjen je prinudni rad.

Prava zaposlenih

Član 53

Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu.

Zaposleni imaju pravo na ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor.

Zaposleni imaju pravo na zaštitu na radu.

Omladina, žene i invalidi uživaju posebnu zaštitu na radu.

Štrajk

Član 54

Zaposleni imaju pravo na štrajk radi zaštite svojih profesionalnih i ekonomskih interesa.

Zaposleni u državnim organima i profesionalni pripadnici policije nemaju pravo na štrajk.

Socijalno osiguranje

Član 55

Obaveznim osiguranjem zaposleni obezbeđuju sebi i članovima porodice sve oblike socijalnog osiguranja.

Država obezbeđuje materijalnu sigurnost građaninu koji je nesposoban za rad i nema sredstava za život, kao i građaninu koji nema sredstava za život.

Zaštita invalida

Član 56

Invalidima se jamči posebna zaštita.

Zdravstvena zaštita

Član 57

Svako ima pravo na zaštitu zdravlja.

Djeca, trudnice i stara lica imaju pravo na zdravstvenu zaštitu iz javnih prihoda, ako to pravo ne ostvaruju po nekom drugom osnovu.

Brak

Član 58

Brak se može zaključiti samo uz slobodan pristanak žene i muškarca.

Porodica

Član 59

Porodica uživa posebnu zaštitu.

Roditelji su obavezni da brinu o djeci, da ih vaspitavaju i školuju.

Djeca su obavezna da se staraju o svojim roditeljima kojima je potrebna pomoć.

Majka i dete

Član 60

Majka i dijete uživaju posebnu zaštitu.

Djeca rođena van braka imaju ista prava i obaveze kao i djeca rođena u braku.

Zloupotreba djece

Član 61

Zabranjena zloupotreba djece.

Zabranjeno je zapošljavanje djece i maloljetnika na poslovima štetnim za njihovo zdravlje i razvoj.

Školovanje

Član 62

Svako ima pravo na školovanje pod jednakim uslovima.

Osnovno školovanje je obavezno i za njega se ne plaća školarina.

Autonomija univerziteta

Član 63

Jamči se autonomija univerziteta, visokoškolskih i naučnih ustanova.

Nauka, kultura i umjetnost

Član 64

Država pomaže i podstiče razvoj prosvjete, nauke, kulture, umjetnosti, sporta, fizičke i tehničke kulture.

Država štiti naučne, kulturne, umjetničke i istorijske vrijednosti.

Država i priroda

Član 65

Država štiti životnu sredinu.

Sloboda privređivanja i sloboda preduzetništva ograničene su zaštitom životne sredine.

4. Lokalna samouprava

Član 66

Jamči se pravo na lokalnu samoupravu.

Lokalna samouprava ostvaruje se u opštini i glavnom gradu.

Građani u lokalnoj samoupravi odlučuju neposredno i preko slobodno izabranih predstavnika o određenim javnim i drugim poslovima od neposrednog interesa za lokalno stanovništvo.

Organi lokalne samouprave u opštini su skupština i predsjednik opštine.

Republika pomaže lokalnu samoupravu.

5. Posebna prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa

Zaštita identiteta

Član 67

Pripadnicima nacionalnih i etničkih grupa jamči se zaštita nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta.

Zaštita prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa ostvaruje se u skladu sa međunarodnom zaštitom ljudskih i građanskih prava.

Jezik, pismo, školovanje i informisanje

Član 68

Pripadnici nacionalnih i etničkih grupa imaju pravo na slobodnu upotrebu svog jezika i pisma, pravo na školovanje i pravo na informisanje na svom jeziku.

Simboli

Član 69

Pripadnici nacionalnih i etničkih grupa imaju pravo na upotrebu i isticanje nacionalnih simbola.

Udruživanje

Član 70

Pripadnici nacionalnih i etničkih grupa imaju pravo osnivanja prosvjetnih, kulturnih i vjerskih udruženja, uz materijalnu pomoć države.

Nastavni programi

Član 71

Nastavni programi prosvjetnih ustanova obuhvataju i istoriju i kulturu nacionalnih i etničkih grupa.

Jezik

Član 72

Pripadnicima nacionalnih i etničkih grupa jamči se pravo na upotrebu svog jezika u postupku pred državnim organima.

Zastupljenost

Član 73

Pripadnicima nacionalnih i etničkih grupa jamči se pravo srazmjerne zastupljenosti u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne samouprave.

Kontakti
Pravo obraćanja

Član 74

Pripadnici nacionalnih i etničkih grupa imaju pravo da uspostavljaju i održavaju nesmetane kontakte sa građanima van Crne Gore sa kojima imaju zajedničko nacionalno i etničko porijeklo, kulturno i istorijsko nasleđe, kao i vjerska ubjeđenja, bez štete za Crnu Goru.

Pripadnici nacionalnih i etničkih grupa imaju pravo učešća u regionalnim i međunarodnim nevladinim organizacijama, kao i pravo obraćanja međunarodnim institucijama radi zaštite svojih sloboda i prava zajamčenih Ustavom.

Ostvarivanje prava

Član 75

Posebna prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa ne mogu se ostvariti suprotno Ustavu, načelima međunarodnog prava i načelu teritorijalne cjelovitosti Crne Gore.

Savjet za zaštitu

Član 76

Radi očuvanja i zaštite nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta pripadnika nacionalnih i etničkih grupa i ostvarivanja njihovih prava utvrđenih Ustavom, u Crnoj Gori se obrazuje Republički savjet za zaštitu prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa.

Republičkim savjetom za zaštitu prava pripadnika nacionalnih i etničkih grupa rukovodi predsjednik Republike.

Sastav i nadležnosti Republičkog savjeta utvrđuje Skupština.

TREĆI DIO

UREĐENJE VLASTI

1. Skupština

Sastav i izbor
Samostalnost poslanika
Profesionalnost

Član 77

Skupštinu čine poslanici koje biraju građani neposrednim i tajnim glasanjem, na osnovu opšteg i jednakog biračkog prava.

Poslanik se bira na šest hiljada birača.

Poslanik se opredjeljuje i glasa po sopstvenom uvjerenju i ne može biti opozvan.

Poslanik ima pravo da funkciju obavlja profesionalno.

Mandat

Član 78

Mandat Skupštine traje četiri godine.

Za vrijeme ratnog stanja, mandat Skupštine produžava se do uspostavljanja mira.

Na predlog najmanje 25 poslanika, Vlade ili predsjednika Republike, Skupština može skratiti mandat.

Imunitet

Član 79

Poslanik uživa imunitet.

Poslanik ne može biti pozvan na odgovornost za govor i glas u Skupštini.

Protiv poslanika ne može se pokrenuti krivični postupak, niti odrediti pritvor bez prethodnog odobrenja Skupštine.

Poslanik može biti pritvoren bez odobrenja Skupštine ako je zatečen u vršenju krivičnog djela za koje je propisana kazna u trajanju dužem od pet godina zatvora.

Imunitet kao i poslanik uživaju: predsjednik Republike, članovi Vlade, sudije, sudije Ustavnog suda i državni tužilac.

Predsjednik i potpredsjednik

Član 80

Skupština ima predsjednika i jednog ili više potpredsjednika, koje bira iz svog sastava, na vrijeme od četiri godine.

Predsjednik predstavlja Skupštinu, raspisuje izbore za predsjednika Republike i vrši druge poslove utvrđene poslovnikom Skupštine.

Nadležnost

Član 81

Skupština:

1) donosi Ustav;

2) donosi zakone, druge propise i opšte akte;

3) donosi prostorni plan Crne Gore, buxet i završni račun;

4) utvrđuje načela za organizaciju državne uprave;

5) potvrđuje međunarodne ugovore iz nadležnosti Republike;

6) raspisuje republički referendum;

7) raspisuje javne zajmove i odlučuje o zaduživanju Crne Gore;

8) bira i razrješava predsjednika i članove Vlade, predsjednika i sudije Ustavnog suda, predsjednike i sudije svih sudova;

9) imenuje i razrješava državnog tužioca i druge funkcionere;

10) daje amnestiju za krivična djela utvrđena republičkim zakonom;

11) vrši i druge poslove utvrđene Ustavom.

Zasijedanja

Član 82

Skupština radi na redovnim i vanrednim zasijedanjima.

Redovno zasijedanje održava se dva puta godišnje, u skladu sa poslovnikom Skupštine.

Prvo redovno zasijedanje počinje prvog radnog dana u martu, a drugo prvog radnog dana u oktobru.

Vanredno zasijedanje saziva se na zahtjev najmanje trećine ukupnog broja poslanika, predsjednika Republike i predsjednika Vlade.

Odlučivanje

Član 83

Skupština odlučuje ako sjednici prisustvuje više od polovine

ukupnog broja poslanika, a odluke donosi većinom glasova prisutnih poslanika, ako Ustavom nije drukčije određeno.

Skupština odlučuje većinom glasova ukupnog broja poslanika o zakonima kojima se uređuje način ostvarivanja sloboda i prava, uređuje izborni sistem, utvrđuju materijalne obaveze građana, uređuju državni simboli, o razrješenju predsjednika Republike, o izboru Vlade i povjerenju Vladi, o raspisivanju referenduma, o skraćivanju mandata i o svom poslovniku.

Raspuštanje Skupštine

Član 84

Skupština se raspušta ako ne izabere Vladu u roku od 60 dana od dana kada predsjednik Republike predloži kandidata za predsjednika Vlade.

Skupština se ne može raspustiti za vrijeme ratnog stanja, neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja.

Ako Skupština duže vrijeme ne obavlja nadležnosti utvrđene Ustavom, Vlada može, pošto sasluša mišljenje predsjednika Skupštine i predsjednika klubova poslanika u Skupštini, raspustiti Skupštinu.

Vlada ne može raspustiti Skupštinu ako je pokrenut postupak glasanja o nepovjerenju Vladi.

Raspuštanje Skupštine utvrđuje ukazom predsjednik Republike i određuje datum izbora za novu Skupštinu.

Predlaganje zakona

Član 85

Pravo predlaganja zakona, drugog propisa ili opšteg akta imaju Vlada, poslanik i najmanje šest hiljada birača.

2. Predsjednik Republike

Izbor

Član 86

Predsjednika Republike biraju građani neposrednim i tajnim glasanjem, na osnovu opšteg i jednakog biračkog prava, na vrijeme od pet godina.

Za vrijeme ratnog stanja mandat predsjednika Republike se produžava do uspostavljanja mira.

Isto lice može biti izabrano za predsjednika Republike najviše dva puta.

Prestanak mandata

Član 87

Mandat predsjednika Republike prestaje istekom vremena na koje je biran, razrješenjem ili ostavkom.

Predsjednika Republike može razriješiti Skupština samo kad Ustavni sud utvrdi da je povrijedio Ustav.

Postupak za utvrđivanje povrede Ustava pokreće Skupština.

Nadležnost

Član 88

Predsjednik Republike:

1) predstavlja Republiku u zemlji i inostranstvu;

2) proglašava ukazom zakone;

3) raspisuje izbore za Skupštinu;

4) predlaže Skupštini kandidata za predsjednika Vlade, predsjednika i sudije Ustavnog suda;

5) predlaže Skupštini raspisivanje republičkog referenduma;

6) daje pomilovanja za krivična djela propisana republičkim zakonom;

7) daje odlikovanja i priznanja;

8) vrši i druge poslove utvrđene Ustavom.

Predsjednik Republike je član Vrhovnog savjeta odbrane.

Proglašavanje zakona

Član 89

Predsjednik Republike ukazom proglašava zakon u roku od sedam dana od dana njegovog usvajanja.

Predsjednik republike može, u roku od sedam dana od dana usvajanja zakona, zahtijevati da Skupština ponovo odlučuje o zakonu.

Predsjednik Republike je dužan da proglasi ponovo usvojeni zakon.

Vršenje funkcije

Član 90

U slučaju prestanka mandata predsjednika Republike, do izbora novog predsjednika, kao i u slučaju privremene spriječenosti predsjednika da obavlja svoju funkciju, tu funkciju obavlja predsjednik Skupštine, odnosno predsjednik Vlade ako je Skupština raspuštena.

3. Vlada

Sastav
Predsjednik

Član 91

Vladu čine predsjednik, jedan ili više potpredsjednika i ministri.

Predsjednik Vlade rukovodi Vladom.

Izbor

Član 92

Kandidat za predsjednika Vlade iznosi u Skupštini svoj program i predlaže sastav Vlade.

Ako Skupština ne prihvati program, predsjednik Republike, u roku od 10 dana, predlaže novog kandidata za predsjednika Vlade.

Nespojivost funkcije

Član 93

Član Vlade ne može vršiti poslaničku i drugu javnu funkciju, niti profesionalno obavljati drugu djelatnost.

Nadležnost

Član 94

Vlada:

1) utvrđuje i vodi unutrašnju i spoljnu politiku;

2) predlaže i izvršava zakone, druge propise i opšte akte;

3) donosi uredbe, odluke i druge akte za izvršavanje zakona;

4) zaključuje međunarodne ugovore iz nadležnosti Republike;

5) predlaže prostorni plan, buxet i završni račun Republike;

6) utvrđuje organizaciju i način rada državne uprave;

7) vrši nadzor nad radom ministarstava i drugih organa uprave, poništava i ukida njihove akte;

8) donosi uredbe sa zakonskom snagom za vrijeme vanrednog stanja, neposredne ratne opasnosti ili rata, ako Skupština nije u mogućnosti da se sastane, koje je dužna podnijeti na potvrdu Skupštini čim ona bude u mogućnosti da se sastane;

9) vrši i druge poslove utvrđene Ustavom i zakonom.

Ostavka
Razrješenje

Član 95

Vlada i član Vlade mogu podnijeti ostavku.

Ostavka predsjednika Vlade smatra se ostavkom Vlade.

Predsjednik Vlade može predložiti Skupštini da razriješi člana Vlade.

Pitanje povjerenja

Član 96

Vlada može u Skupštini postaviti pitanje svog povjerenja.

Pitanje nepovjerenja

Član 97

Skupština može izglasati nepovjerenje Vladi.

Predlog da se glasa o nepovjerenju može podnijeti najmanje deset poslanika.

O nepovjerenju Vladi glasa se najranije tri dana od podnošenja predloga.

Ako je Vlada dobila povjerenje, predlog za glasanje o nepovjerenju iz istih razloga ne može se podnijeti u roku kraćem od 90 dana od dana glasanja.

Prestanak mandata

Član 98

Vladi prestaje mandat prestankom mandata Skupštine, raspuštanjem Skupštine, podnošenjem ostavke i kad izgubi povjerenje.

Vlada koja je izgubila povjerenje, koja je podnijela ostavku ili joj je prestao mandat zbog raspuštanja Skupštine, vrši funkciju do izbora nove Vlade.

Državna uprava
Prenošenje i povjeravanje

Član 99

Poslove državne uprave vrše ministarstva i organi uprave.

Pojedini poslovi državne uprave mogu se zakonom prenijeti na lokalnu samoupravu.

Pojedini poslovi državne uprave mogu se propisom Vlade povjeriti lokalnoj samoupravi, ustanovama i pravnim licima.

4. Sudstvo i državni tužilac

Samostalnost i nezavisnost

Član 100

Sudstvo je samostalno i nezavisno.

Sud sudi na osnovu Ustava i zakona.

Sudsko vijeće

Sudije

Član 101

Sud sudi u vijeću, osim kada je zakonom određeno da sudi sudija pojedinac.

Sudsku funkciju vrši sudija i sudija porotnik.

Javnost suđenja

Član 102

Rasprava pred sudom je javna.

Izuzetno, sud može isključiti javnost sa rasprave ili njenog dijela.

Stalnost funkcije

Član 103

Sudijska funkcija je stalna.

Sudiji prestaje funkcija ako to sam zatraži, kad ispuni uslove za ostvarivanje prava na starosnu penziju i ako je osuđen na bezuslovnu kaznu zatvora.

Sudija se razrješava dužnosti ako je osuđen za djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje sudijske funkcije, ako nestručno ili nesavjesno obavlja sudijsku funkciju ili ako trajno izgubi sposobnost za vršenje sudijske funkcije.

Sudija ne može biti premješten protiv svoje volje.

Vrhovni sud

Član 104

Vrhovni sud je najviši sud Republike.

Državni tužilac
Nadležnost
Mandat

Član 105

Državni tužilac vrši poslove krivičnog gonjenja, ulaže pravna sredstva radi zaštite ustavnosti i zakonitosti i zastupa Republiku u imovinsko-pravnim odnosima.

Državni tužilac vrši svoju funkciju na osnovu Ustava i zakona.

Državni tužilac se imenuje na vrijeme od pet godina.

Nespojivost funkcije

Član 106

Sudija i državni tužilac ne mogu vršiti poslaničku i drugu javnu funkciju, niti profesionalno obavljati drugu djelatnost.

ČETVRTI DIO

USTAVNOST I ZAKONITOST

Ustavnost i zakonitost

Član 107

Zakon mora biti saglasan sa Ustavom, a drugi propis i opšti akt sa Ustavom i zakonom.

Vacatio Legis

Član 108

Zakon, drugi propis i opšti akt objavljuje se prije stupanja na snagu.

Zakon, drugi propis i opšti akt stupa na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja.

Izuzetno, kad za to postoje razlozi utvrđeni u postupku donošenja, može se predvidjeti da zakon, drugi propis ili opšti akt stupa na snagu najranije danom objavljivanja.

Povratno dejstvo

Član 109

Zakon, drugi propis i opšti akt ne može imati povratno dejstvo.

Izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtijeva javni interes, utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo.

Zakonitost pojedinačnih akata

Član 110

O zakonitosti pojedinačnih akata, kojima organi državne uprave i organi sa javnim ovlašćenjima rješavaju o pravima ili obavezama, odlučuje sud u upravnom sporu, ako za određenu stvar nije predviđena druga sudska zaštita.

Izuzetno, u određenim vrstama upravnih stvari, upravni spor se može isključiti zakonom.

Ustavni sud
Sastav suda
Izbor
Mandat
Nespojivost funkcije

Član 111

Ustavni sud ima pet sudija.

Sudija Ustavnog suda bira se na vrijeme od devet godina i ne može biti ponovo biran.

Sudija Ustavnog suda bira se iz reda istaknutih pravnika sa najmanje 15 godina rada u struci.

Predsjednik Ustavnog suda bira se iz reda sudija Ustavnog suda, na vrijeme od tri godine.

Predsjednik i sudija Ustavnog suda ne može vršiti poslaničku i drugu javnu funkciju, niti profesionalno obavljati drugu djelatnost.

Prestanak funkcije
Razrješenje
Suspenzija

Član 112

Sudiji Ustavnog suda prestaje funkcija prije isteka vremena na koje je izabran ako to sam zatraži, kad ispuni uslove za starosnu penziju i ako je osuđen na bezuslovnu kaznu zatvora.

Sudija Ustavnog suda razrješava se dužnosti ako je osuđen za djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje funkcije ili ako trajno izgubi sposobnost za vršenje funkcije sudije Ustavnog suda.

Ustavni sud može odlučiti da sudija Ustavnog suda protiv koga je pokrenut krivični postupak ne vrši dužnost dok taj postupak traje.

Nadležnost

Član 113

Ustavni sud:

1) odlučuje o saglasnosti zakona sa Ustavom;

2) odlučuje o saglasnosti drugih propisa i opštih akata sa Ustavom i zakonom;

3) utvrđuje da li je predsjednik Republike povrijedio Ustav;

4) odlučuje o ustavnim žalbama zbog povrede, pojedinačnim aktom ili radnjom, sloboda i prava čovjeka i građanina utvrđenih Ustavom, kad takva zaštita nije u nadležnosti Saveznog ustavnog suda i kada nije predviđena druga sudska zaštita;

5) rješava sukob nadležnosti između upravnih i sudskih organa, sukob nadležnosti između ovih organa i organa lokalne samouprave i sukob nadležnosti između jedinica lokalne samouprave;

6) odlučuje o saglasnosti akata političke stranke i udruženja građana;

7) odlučuje o zabrani rada političkih stranaka i udruženja građana;

8) odlučuje o izbornim sporovima i sporovima u vezi s referendumom, koji nisu u nadležnosti redovnih sudova;

9) vrši druge poslove utvrđene Ustavom.

Ustavni sud može odlučivati o ustavnosti i zakonitosti akata koji su prestali da važe, ako od prestanka važenja do pokretanja postupka nije proteklo više od jedne godine.

Pokretanje postupka

Član 114

Svako može dati inicijativu za pokretanje postupka za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

Postupak pred Ustavnim sudom pokreću državni organi i pravna lica kad ocijene da im je povrijeđeno pravo ili interes aktom čija se ustavnost i zakonitost osporava.

Ustavni sud može i sam pokrenuti postupak za ocjenjivanje ustavnosti i zakonitosti.

Prestanak važenja
Privremena naredba

Član 115

Kad Ustavni sud utvrdi da zakon, drugi propis ili opšti akt nije u saglasnosti s Ustavom, odnosno zakonom, taj zakon, drugi propis ili opšti akt prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda.

U toku postupka, do donošenja odluke, Ustavni sud može narediti da se obustavi izvršavanje pojedinačnog akta ili radnje koji su preduzeti na osnovu zakona, drugog propisa ili opšteg akta čija se ustavnost, odnosno zakonitost ocjenjuje, ako bi njihovim izvršenjem mogle nastupiti neotklonjive štetne posljedice.

Odluka

Član 116

Ustavni sud odlučuje većinom glasova sudija.

Odluka Ustavnog suda je opšteobavezna i izvršna.

Odluke Ustavnog suda objavljuju se zajedno sa mišljenjima sudija koji nijesu glasali za odluku.

Kad je to potrebno, izvršenje odluke Ustavnog suda obezbjeđuje Vlada.

PETI DIO

PROMJENA USTAVA

Predlog za promjenu

Član 117

Predlog za promjenu Ustava može podnijeti najmanje deset hiljada birača, najmanje 25 poslanika, predsjednik Republike i Vlada.

Predlog za promjenu Ustava sadrži odredbe čije se promjene traže i obrazloženje.

O predlogu za promjenu Ustava odlučuje Skupština dvotrećinskom većinom svih poslanika.

Ako predlog za promjenu Ustava nije usvojen, isti predlog ne može se ponoviti prije isteka jedne godine od dana kada je predlog odbijen.

Amandmani
Nacrt

Član 118

Promjena Ustava vrši se amandmanima na Ustav.

Skupština utvrđuje nacrt amandmana na Ustav.

O promjeni Ustava Skupština odlučuje dvotrećinskom većinom svih poslanika.

Bitne promjene i novi ustav

Član 119

Ako se predlog za promjenu Ustava odnosi na odredbe o državnom statusu i obliku vladavine, ako se njima sužavaju slobode i prava ili ako se predlaže donošenje novog ustava, danom usvajanja predloga Skupština se raspušta, a nova Skupština saziva u roku od 90 dana od dana kad je predlog usvojen.

Nova Skupština odlučuje dvotrećinskom većinom svih poslanika samo o onim promjenama Ustava koje sadrži usvojeni predlog, odnosno o usvojenom predlogu za donošenje novog ustava.

ŠESTI DIO

ZAVRŠNE ODREDBE

Ustavni zakon

Član 120

Za sprovođenje Ustava Republike Crne Gore donijeće se ustavni zakon.

Ustavni zakon proglašava se i stupa na snagu istovremeno sa Ustavom Republike Crne Gore.

Stupanje na snagu

Član 121

Ovaj ustav stupa na snagu danom proglašenja.